Rewalidacja
Współcześnie rewalidacja rozumiana
jest jako proces wychowania specjalnego jednostek upośledzonych
umysłowo, zmierzający do optymalnego ich rozwoju i jak najlepszego
przystosowania się do życia w normalnym środowisku. „W trakcie tego
procesu niepełnosprawni wyposażani są w wiadomości, umiejętności i
nawyki, których celem społecznym jest uniezależnienie się od otoczenia w
czynnościach życia społecznego”.
W rewalidacji osób upośledzonych trwale na zdrowiu oddziałujemy (w
aspekcie ich zaburzeń i opóźnień rozwojowych) na trzech płaszczyznach:
- usprawnienie lub rehabilitacja fizyczna;
- psychoterapia;
- rehabilitacja społeczna, socjalizacja lub resocjalizacja.
Rewalidację można więc ogólnie określić jako wychowanie specjalne jednostek upośledzonych, zmierzające do najpełniejszego ich rozwoju w której kierujemy:
- maksymalne rozwijanie tych sił biologicznych, zadatków i cech, które są najmniej uszkodzone;
- wzmacnianie i usprawnianie uszkodzonych sfer psychicznych lub fizycznych;
- wyrównywanie (kompensacja) i zastępowanie (substytucja) deficytów biologicznych i rozwojowych.
Każdemu uczniowi niepełnosprawnemu (posiadającemu orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego) mamy obowiązek zorganizować zajęcia rewalidacyjne. Mogą to być, w zależności od zdiagnozowanych potrzeb ucznia, zajęcia:
- rozwijające,
- kompensujące,
- korygujące,
- usprawniające,
- terapeutyczne,
- wyrównujące:
- „rewalidacja” zaburzonych funkcji czy organów,
- wyrównywanie braków programowych
Zajęcia rewalidacji indywidualnej
mają wyrównać zaniedbania pedagogiczne oraz wynikające z nich braki w
nauce, a także poprzez odpowiednie ćwiczenia usunąć wady i zaburzenia
mowy, rozwijać procesy poznawcze, tj. spostrzeganie, uwagę, myślenie
itp., usprawniać koordynację ruchową oraz usuwać trudności w czytaniu,
pisaniu i rachowaniu. Zajęcia te dodatkowo powinny eliminować wady
postawy, a poprzez psychoterapię łagodzić i usuwać zaburzenia
emocjonalno-uczuciowe.
Zasady jakimi winniśmy się kierować w ramach pracy rewalidacyjnej nie odbiegają od podstawowych zasad pedagogiki specjalnej muszą jednak uwzględniać specyfikę zajęć indywidualnych. Możliwie pełna indywidualizacja pracy z każdym dzieckiem polega na:
-
- Stawianie zadań dostosowanych do możliwości dziecka i zapewnienie warunków do poprawnego wykonywania ćwiczeń.
- Zapewnienie warunków do utrwalania prawidłowych umiejętności i likwidowania niekorzystnych nawyków.
- Dostosowywanie czasu trwania poszczególnych ćwiczeń do wydolności dziecka.
Ogólnie (cytując za O. Lipkowskim) możemy wyodrębnić podstawowe zasady rewalidacji:
-
- Zasada akceptacji, zgodnie z którą dziecko z racji upośledzenia ma inne potrzeby oraz prawo do szczególnej pomocy;
- Zasada pomocy, która ma na celu aktywizację sił biologicznych i usamodzielnienia się;
- Zasada indywidualizacji, która zakłada konieczność dostosowania treści kształcących, metod, środków i organizacji nauczania do możliwości indywidualnych w celu optymalnego rozwoju;
- Zasada terapii pedagogicznej – mając na uwadze tę zasadę powinniśmy dbać o eliminowanie poczucia lęku, niepewności, dążyć do harmonijnego rozwoju dziecka, na tej bazie kształtować właściwą motywację ucznia w podejmowaniu dalszych wysiłków w nabywaniu wiadomości i umiejętności.
- Znajomość potrzeb dziecka, ich specyfiki i nasilenia, poznanie środowiska, z którym jest ono związane i współzależne od niego, to podstawowe warunki przy planowaniu i organizowaniu programu rewalidacji przez nauczyciela.
- Podczas zajęć rewalidacji indywidualnej nauczyciele stosują zindywidualizowany sposób postępowania rehabilitacyjnego zmierzający do zmniejszenia lub usunięcia odchyleń od normy i zaburzeń w jakimś zakresie, np.: procesów orientacyjno-poznawczych, myślenia i mowy, koordynacji wzrokowo-ruchowej, sprawności manualnych, samoobsługi i zaradności, sprawności motorycznej i innych.
Wobec osób upośledzonych umysłowo termin „rewalidacja” oznacza długotrwałą działalność terapeutyczno – pedagogiczną, której zadaniem jest:
- zapobieganie pogłębianiu się istniejącego już niedorozwoju lub powstawaniu innych dodatkowych upośledzeń;
- leczenie i usprawnianie elementów chorych lub zaburzonych oraz wzmacnianie osłabionych;
- stymulowanie i dynamizowanie ogólnego rozwoju przy wykorzystaniu własnych sił organizmu oraz korzystnych czynników środowiskowych;
- wychowanie i nauczanie specjalne (ogólne i zawodowe), dostosowane do wieku, sprawności fizycznych i umysłowych rewalidowanego oraz zapotrzebowania społecznego;
- kompensowanie istniejących braków i trwałych uszkodzeń organicznych w celu podniesienia ogólnej sprawności psychomotorycznej.
